Como traballar as competencias na clase de idiomas: apreciacións sobre a 3ª sesión

A terceira clase de didáctica foi, quizais, a máis práctica que tivemos ao longo de todo o máster. Nun primeiro lugar empezamos por facer unha actividade de warm-up para coñecernos mellor: consistía en dar tres afirmacións persoais e distinguir cales delas eran verdadeiras e cal era a falsa. Esta actividade recordoume moito a unha que eu apliquei cos meus alumnos, aínda que é algo diferente: o que eu fixen foi facer unha estrela e en cada unha das puntas escribín unha palabra ou número. Logo os alumnos debían facerme preguntas por quendas e intentar adiviñar a que se refería a información que lles proporcionei en cada punta da estrela. Desde logo, paréceme unha boa forma xa non só de presentarse e de coñecerse, senón de avaliar aproximadamente o nivel de inglés que ten cada alumno. Dese xeito, podemos saber de onde partimos sen ter a necesidade de facerlles pasar unha proba escrita ou oral ao alumnado, e ademais é unha actividade pola que soen mostrar certo interese.

Logo pasamos a facer unha reflexión sobre as competencias, o que son e como se traballarían na clase de lingua mediante exemplos de actividades. A pesares de telas visto con anterioridade, o noso coñecemento só incluía os seus tipos, de xeito que foi unha sorpresa bastante agradable poder aplicar algo que coñeciamos de antemán dunha maneira moito máis práctica. Esta parte foi moi interesante sobre todo de cara a planificar as clases nun futuro, xa que é algo que se esixe e que debemos integrar nas nosas aulas. Todos sabiamos, por exemplo, como integrar a comunicación lingüística na clase de idioma estranxeiro, pero que pasa co resto das competencias? Todas elas deben ser traballadas. Unha das competencias que máis me sorprendeu que se puidese traballar tan facilmente en clase de linguas estranxeiras foi a matemática, e non precisamente polo feito de que non fose consciente de que se debe traballar, senón que me parecía moito máis difícil dende o punto de vista de como enfocar actividades de inglés que a incluísen. Pois ben, todas aquelas que inclúan números (por exemplo, a expresión da hora, as unidades de medida, os días e meses do ano, as porcentaxes, etc.) ou que traballen a lóxica son boas formas de aplicar e mellorar a competencia matemática en clase. Parece fácil visto así, pero persoalmente, nunca me parara a reflexionar sobre o aporte que ten o tratamento dos números nas aulas. Outra das actividades propostas que se me fixo innovadora foi unha das que comentamos na competencia cultural. Neste caso, o que eu tiña en mente xiraba máis ben arredor de incluír actividades relacionadas coa cultura que se está aprendendo, no noso caso, a anglosaxona. Porén, esquecía a importancia tamén da cultura de partida, un tema que comentamos tamén na clase do tratamento do erro con Carlos. Neste sentido, tamén é crucial que os estudantes saiban transmitir a súa cultura noutro idioma. A importancia sobre a concienciación e a sensibilidade cultural non só a debemos traballar co alumnado de cara a que aprecien outras culturas, senón tamén a que aprecien a súa e saiban distinguir e transmitir os seus rasgos característicos.

Gustaríame comentar tamén o que aprendín con repecto á competencia dixital, xa que a miña idea era traballar en clase con ordenadores, tablets ou cos recursos dixitais dos que dispoña o centro. Pero a competencia dixital vai máis aló: nas nosas mans está educar para que os discentes desenvolvan boas prácticas na rede. Moitas veces tendemos a deshumanizar ás persoas cando se atopan detrás dunha pantalla e perdemos unha parte de empatía. Concienciar aos adolescentes de que a rede é unha arma poderosa, pero que ten dobre fío, pode previr prácticas como o cyberbullying. Ademais disto, tamén cabe destacar que debemos mentalizalos sobre a fiabilidade do material que se pode atopar e guialos sempre para que poidan discernir que información é útil da que non o é. Todo isto tamén forma parte da competencia dixital: o saber usar a gran variedade de recursos que nos ofrece internet.

Outra das partes da clase que me pareceu máis explicativa e ilustradora foi a que se refire á competencia de aprender a aprender, que fai referencia á autonomía do alumnado á hora de complementar a aprendizaxe das clases. Aquí apareceu un dos grandes olvidados: o dicionario. Como é sabido, hoxe en día xa case nin é preciso ensinarlles aos rapaces a ordenar alfabeticamente, xa que o uso dos dicionarios en papel está decrecendo cada día máis en favor dos dicionarios dixitais. Isto implica un gran aforro de tempo e espazo, pero así mesmo, conleva un descoñecemento de búsqueda dos tipos de palabra que se pretenden atopar. Chamoume moito a atención un dos exemplos que se ofreceron na clase, a tradución ó inglés da frase "gústanme as froitas tropicais, especialmente o mango", por "I like tropical fruits, specially handle". Esta é unha anécdota que nos mostra que a dixitalización dos dicionarios non só ten partes positivas: hai unha realidade detrás que tamén hai que coñecer, porque é unha fonte constante de erros. Para suplir estas carencias, o docente pode mostrar este exemplo en clase para exemplificar que a búsqueda debe ser profunda, non superficial. De feito, paréceme un exemplo tan bo que probablemente o aplique nas miñas clases nun futuro, xa que dunha forma sinxela e directa mostrámoslles a necesidade de saber como e o que buscar.

Por último, foi para min moi revelador o que se tratou sobre a capacidade de iniciativa e espírito emprendedor, xa que hai outros aspectos que se soen ter máis en conta (como a gramática, o léxico, etc.) e esta pasa máis por alto en termos de avaliación. Como xa comentei nunha das entradas anteriores, a miúdo esquecemos que a iniciativa e a creatividade tamén deben ser premiadas. Ao longo da miña etapa educativa, nunca tiven un docente de inglés que nos dese certa liberdade para facer os traballos que nos propoñía. Si que os tiven en clase de francés, e os resutados que obtíñamos eran considerablemente diferentes: en inglés nunca obtíñamos nada tanxible e creativo, todo eran redacións, exames ou exercicios para entregar; porén, nas clases de francés fixemos, por exemplo, un noticieiro con diferentes apartados (falando de clima, deportes, novas...), noutra ocasión fixemos un planning de visita a unha cidade francesa da nosa escolla con un mural para expoñer, incluso chegamos a facer as biografías dos nosos compañeiros mediante entrevistas "de incógnito" (sen que o entrevistado se dese de conta) como regalo do amigo invisible. Quizais unha das razóns para que non fixésemos este tipo de actividades foi que en francés o alumnado era moito máis reducido, mais tamén penso que se podería adaptar unha actividade a un grupo por probar se funciona. Se non, estaremos condenando as nosas clases a caer nunha rutina, e os alumnos tamén se poden acabar desmotivando e estancando a súa aprendizaxe.

En conclusión, a clase pareceume moi útil, sobre todo no que se refire a aporte de ideas para implementar nas aulas e tamén para concienciarme da necesidade de dispoñer de creatividade e enxeño para ser unha boa docente.